Həyatınızın hər pilləsində atdığımız addımların səbəbləri və nəticələri olur. 11 illik məktəb həyatının da çox önəmli səbəbləri olduğu kimi uğurlu nəticələri də olmalıdır. Şagird hər mərhələ 1 il olmaqla 11 mərhələni tamamladıqdan sonra yekun dövlət attestasiyasından keçərək tam orta təhsili təsdiq edən sənədə-attestata yiyələnir. Attestat imtahanları həm şagirdləri, həm valideynləri, həm də müəllimləri düşündürən imtahanlardır. Çünki illərlə qazanılan bilik və bacarıqlar attestat imtahanları ilə nəticələnir və yeni təhsil pilləsinə keçid zamanı əhəmiyyətli rol oynayır. Bu yazımızda biz- oxuyan.az komandası olaraq attestat imtahanları haqqında ətraflı məlumat vermək istəyirik.
Attestat imtahanlarının önəmi nədir?
Sizin təhsilinizi davam etdirib-etdirməyəcəyinizdən asılı olmayaraq attestat imtahanları sizin üçün vacibdir. Əgər siz 11 illik məktəb təhsili ilə kifayətlənəcəksinizsə, attestat sizin təhslinizi təsdiq edən ən əsas sənəd sayılacaq və müraciət etdiyiniz iş yerlərində attestat tələb olunacaq. Yox əgər siz təhsilinizi davam etdirmək niyyətindəsinizsə, bu zaman həm attestat, həm də qəbul imtahanı verməlisiniz. Hər iki imtahan balınız toplanacaq və seçim etmə şansı qazanacaqsınız. Müraciət etmək istədiyiniz orta və ali təhsil müəssisəsi də sizdən attestat tələb edəcəkdir.
Attestat imtahanları necə təşkil olunur?
Epidemiyadan əvvəl buraxılış imtahanları iki mərhələdə keçirilirdi. Pandemiya nəzərə alınaraq karantin rejiminin qüvvədə olduğu müddətdə isə buraxılış imtahanları 1 mərhələdə təşkil olunur. Buraxılış imtahanında şagirdlər tədris dilləri Azərbaycan, rus və gürcü dilləridirsə, tədris dili, xarici dil və riyaziyyat fənlərindən, tədris ingilis, fransız və digər dillərdirsə, xarici dil və riyaziyyat fənlərindən imtahan verirlər. Buraxılış imtahanında tədris dilindən 30, xarici dildən 30 və riyaziyyatdan isə 25 olmaqla, ümumilikdə 85 tapşırıq təqdim edilir. Buraxılış imtahanında maksimal bal hər fənn üzrə 100 bal olmaqla, 300 baldır. İmtahan müddəti 3 saatdır. Buraxılış imtahanını yalnız xarici dil və riyaziyyat fənlərindən verən şagirdlər üçün imtahanın müddəti 2 saatdır.
Azərbaycan dili istisna olmaqla, tədris digər digər dillər olan şagirdlər Azərbaycan dili (dövlət dili kimi) fənnindən ayrıca imtahan verirlər. İmtahanda şagirdlərə Azərbaycan dilindən (dövlət dili kimi) 30 tapşırıq təqdim edilir. Şagirdlərin toplaya biləcəyi maksimal bal 100 baldır. İmtahanın müddəti 1 saat 30 dəqiqədir.
Buraxılış imtahanlarında sağlamlıq məhdudiyyəti olan şagirdlərin iştirakının təmin edilməsi üçün Mərkəz tərəfindən əlverişli şərait yaradılır. I dərəcə gözdən əlilliyi olan şəxslərə fərdi nəzarətçi təyin edilir və onlar üçün imtahanın müddətinə 1 saat artırılır.
Tapşırıqlar 11 illik məktəb proqramı çərçivəsində asan, orta və çətin səvyyələrdə təşkil olunur.
Məktəb dərslərini oxumaq niyə vacibdir?
Qeyd edək ki, həm attestat, həm də qəbul imtahanın sualları məktəb proqramı çərçivəsində hazırlanır. Bəzən şagirdlər düşünürlər ki, buraxılış və imtahanları uğurla keçmək üçün xüsusi istedad lazımdır və yaxud mütləq hansısa kurs, müəllimlə hazırlaşmaq mütləqdir. Əslində isə elə deyil. Məktəb sizə nəzəriyyəni verir. Onları tətbiq etmək, çoxlu məşqlər etmək isə sizə qalır. Buraxılış imtahanları 9-cu və 11-ci siniflərdə təşkil olunur. Siz hər il həmin ilin proqramını öyrənsəniz, imtahana hazırlıq prosesi ancaq təkrardan ibarət olacaq. Lakin siz məktəb vaxtı oxumayıb imtahan ilində hazırlaşmağı gözləsəniz, bu sizin işinizi çətinləşdirəcək. Siz həm illərlə yığılan proqramı öyrənmək, həm onları təkrarlamaq, həm də beyninizdə möhkəmləndirmək üçün xeyli enerji və zaman xərcləməli olacaqsınız. İşlər bu qədər çox olduqda bir də stress əlavə olunur, onunla da mübarizə aparmaq lazım gəlir. Ancaq hər ili müntəzəm olaraq oxusanız, imtahan yaxınlaşdıqca motivasiyanız artacaq və vaxtında öyrəndikcə özünüzə təşəkkür edəcəksiniz.
Attestat imtahanları ilə orta kolleclərə və universitetlərə qəbul
Əgər siz məktəbi bitirmisinizsə və yekun dövlət attestasiyasından keçmisinizsə, attestat balı ilə Azərbaycandakı kolleclərə, həmçinin xaricdəki bir çox universitetlərə qəbul üçün müraciət edə bilərsiniz. Qeyd edək ki, hər bir Azərbaycan vətandaşının 1 dəfə ödənişsiz orta təhsil, bir dəfə isə ali təhsil almaq hüququ var, əlbəttə ki, keçid balını keçmək şərti ilə. Şəhid ailələrinin çpüzvləri, məcburi köçkünlər, 1-ci və 2-ci qrup əlilliyi olan şəxslər, valideynlərini itirmiş və valideyn himayəsindən məhrum uşaqlar üçün orta və ali təhsil ödənişsizdir.
Azərbaycan universitetlərinə müraciət üçün attestat imtahanı ilə yanaşı, qəbul imtahanı da verməlisiniz. Orta ixtisas təhsili isə attestat imtahanı ilə mümkündür.
Orta ixtisas seçiminə qəbul imtahanında topladıqları ümumi balı 50-dən, Azərbaycan dili (rus dili) və riyaziyyatdan hər biri üzrə balı 10-dan az olmayan abituriyentlər buraxılırlar (xarici dildə isə bal məhdudiyyəti yoxdur). Xüsusi qabiliyyət tələb edən ixtisaslarda isə ümumi balı 40-dan az olmayan (fənlər üzrə bal məhdudiyyəti yoxdur) və qabiliyyət imtahanlarından keçən abituriyentlər buraxılırlar. “Xoreoqrafiya sənəti” və “Rəqs müəllimliyi” ixtisaslarının müsabiqəsində isə bir az fərqlidir. Belə ki, ümumi balı 30-dan az olmayan abituriyentlər iştirak edə bilərlər. (fənlər üzrə bal məhdudiyyəti yoxdur)
Xarici universitetlərə qəbul isə universitetərə görə şərtlər dəyişir. Getmək istədiyiniz ölkəni və universiteti seçib həmin universitetin rəsmi səhifəsindən şərtlərlə tanış olmağınız məsləhətdir.
Attestat imtahanlarına necə hazırlaşmaq lazımdır?
Bildiyiniz kimi, buraxılış imtahanları dövlət imtahanlarıdır və Dövlət İmtahan Mərkəzi tərəfindən keçirilir. Hazırlaşarkən mütəmadi olaraq DİM-in və Təhsil Nazirliyinin rəsmi səhifələrini nəzərdən keçirmək və yeni qaydalarla tanış olmaq lazımdır. Mövcud şəraitlərlə bağlı bütün məlumatları öyrənməyiniz, imtahana hərtərəfli hazırlıqlı olmağınız məsləhətlidir.
Hər imtahana hazırlıq prosesində olduğu kimi attestat imtahanlarına da hazırlaşmaq üçün ilk addım planlaşdırmaqdır. Əvvəlcə bilik səviyyəniz, öyrənmə qabiliyyətiniz və zamanı nəzərə alaraq proqramı planlaşdırın. Proqramı mənimsəmək üçün ümumi bir vaxt qoyun (məs. 9 ay, 1 il və s). Daha sonra isə onu aylıq və günlük olaraq bölün. Bu zaman imtahana hazırlaşmaq sizin üçün daha rahat və stressiz olacaq. Təkrara da günlər ayırmağı unutmayın. Planlaşdırma zamanı dərslikləri, vəsaitləri, testləri də planlaşdırın. Attestat imtahanları DİM tərəfindən keçirildiyi üçün DİM-in vəsaitlərindən və testlərindən daha çox istifadə edin. İmtahanda tapşırıqlar asan. orta, çətin səviyyələrdə olduğu üçün siz özünüzü hər tipdə suallara hazırlamalısınız. Bəzən şagirdlər imtahana hazırlıq prosesində çətin sualları ötürür, imtahanda elə suallarla qarşılaşdıqda isə imtahanın çoxçətin olduğundan şikayətlənirlər. Sonrakı peşmanlıq fayda verməz, bunu nəzərə alıb hər cür suala öncədən hazırlaşın.
Nəzəriyyəni və proqramı öyrənməklə çoxlu test işləyin və biliklərizi daha da möhkəmləndirib avtomatlaşdırın. Müəyyən müddətdən bir imtahanlarda iştirak edib öyrəndiklərinizi ölçün və boşluqları tapın. İmtahan demişkən oxuyan.az platforması sayəsində siz müxtəlif tipli imtahanlarda iştirak edə bilərsiniz:
İmtahan düşmənləri
Dəyərli şagirdlər, unutmayın ki, digər imtahanlar kimi attestat imtahanlarına hazırlaşanda da siz bir neçə düşmənlə savaşmalı olacaqsınız. 🙂
Telefon və sosial şəbəkələr– Sizə dərslər sıxıcı, imtahanlar bezdirici gələrkən telefon sehrli çubuq kimi sizi bu dünyadan alıb götürən vasitə kimi görünür. Təbii olaraq nəfsiniz də sıxıcı olanı yox, onu doyuzduranı çəkir. Bu zaman yadınıza salın ki, dərslər və imtahanlar sizi xəyallarınıza aparacaq, telefon isə həmişə ordadır və sizi olduğunuz yerdə saxlayır.
Televizor– isə sizə imtahı qısa müddətlik unutdurur və özünüzü xoşbəxt hiss edirsiniz, birdən gözünüz saata sataşdıqda isə dərs üçün ayırdığınız vaxtı televizorun oğurladığını görürsünüz. Kitab oxuyan insanlar televizora baxan insanları hər zaman idarə edəcək ( F.Janlis )Səni xəyallarından uzaqlaşdıran “dostlar”- Dost əhatəniz çox önəmlidir. İmtahanlara hazırlıq dönəmində ən çox ehtiyacınız olan şeylərdən biri motivasiyadır. Ətrafınızda sizinlə eyni məqsəddə olan dostlarınız olsa, məqsədinizə birlikdə çatmaq üçün bir-birinizə dəstək olarsınız. Sizin xəyallarınızı küçümsəyən, sizi ruhdan salan dostlar sizin fikrinizi yayınmasına səbəb olacaq. İmtahana hazırlıq müddətində çalışmalısınız ki, diqqətinizi əsas imtahana fokuslayasınız. Mənfi vərdişləri olan, sizi vaxt öldürməyə sövq edən dostlar sizi, bəlkə, əyləncəyə apara bilər, ancaq xəyallarınızdan uzaqlaşdırdığını unutmayın…
Əgər siz də ən son bloqlarımızı oxumaq istəyirsinizsə, Oxuyan platformasında blog bölməsini izləməyi unutmayın. İmtahanlara hazırlaşmaq üçün isə online imtahanlar bölməmizi ziyarət edə bilərsiz.
5,144 total views
